Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΟΝΑΥΠΗΓΙΚΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΟ ΓΡΥΠΙΩΤΗ

Η μικροναυπηγική είναι μία ιδιαίτερα απαιτητική τέχνη κυρίως σε ότι αφορά το αποτύπωμα της.

Απαιτεί υπομονή, μεράκι και κυρίως μελέτη και γνώση όχι μόνο σε ότι αφορά τις ναυπηγικές γραμμές και την κατασκευαστική κουλτούρα του κάθε τόπου, του κάθε λαού και της κάθε περιόδου στο πέρασμα των αιώνων, αλλά και γνώση γύρω από τις συνήθειες, τα ήθη και τα έθιμα, την καθημερινότητα και τον τρόπο σκέψης των θαλασσινών λαών της ιστορίας και κυρίως την διαβιωτική πραγματικότητα των ναυτικών.

Οι γνώσεις αυτές μας βοηθούν να αντιληφθούμε ορθότερα πολλά δεδομένα ακόμα και για την κατασκευή ορισμένων μερών στο εσωτερικό του πλοίου.

Ιδιαίτερα για τα πλοία και τις χρονικές περιόδους που τα στοιχεία μας περιορίζονται σε κάποιες ιστορικές περιγραφές και όχι σε σχέδια ή παραστάσεις που μας δίνουν σαφέστερα στοιχεία για τη δομή και τις ναυπηγικές γραμμές ενός πλοίου.

Γνώσεις απαραίτητες για την όσο το δυνατόν αρτιότερη αποτύπωση (μικροναυπήγηση) ενός σκαριού, μιας και αυτό θα αποτελέσει στη συνέχεια ένα παράθυρο στον χρόνο και τη ναυτική μας Ιστορία.

Το μικροναυπηγημένο σκαρί οφείλει και πρέπει να δώσει στον θεατή, όσο το δυνατόν περισσότερες και πάνω από όλα αναγνώσιμες πληροφορίες γύρω από αυτό καθ αυτό το πλοίο, τους εσωτερικούς του χώρους, τον εξοπλισμό και την αρματωσιά του, τον τρόπο και τα μέσα μεταφοράς των προϊόντων του εμπορίου μα και των εφοδίων του ίδιου του πλοίου και του πληρώματος του.

Για τους λόγους αυτούς ένα μικροναυπηγημένο σκαρί  δε μπορεί να αποτελεί απλά ένα εξωτερικό περίβλημα, ένα κέλυφος δηλαδή του πλοίου που αναπαριστά.

Οφείλει να είναι μία άρτια, ολοκληρωμένη κατασκευή, εξοπλισμένη με πρωτογενή κυρίως υλικά, τόσο στους εξωτερικούς όσο και στους εσωτερικούς του χώρους (καμπίνες, αμπάρια, βοηθητικούς χώρους, μαγειρεία, αποθήκες προϊόντων,  πυρομαχικών κ.α.), με όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία, όπως τα εφόδια, τα έπιπλα, τα προϊόντα του εμπορίου, τα χρηστικά αντικείμενα και τις προμήθειες του.

Ένα γνήσιο υπό κλίμακα αντίγραφο όχι μόνο σε ότι αφορά το εξωτερικό του αποτύπωμα αλλά κυρίως τον εσωτερικό του “κόσμο”

Ένα αντίγραφο του οποίου η κλίμακα να μην αφορά μόνο τις διαστάσεις, μα και το εκτόπισμα του.

Ένα αντίγραφο που μπορεί να έχει δυνατότητα πλεύσης και όχι απλά να επιπλέει.

Ο εσωτερικός εξοπλισμός ενός μικροναυπηγημένου πλοίου βοηθά τον θεατή ν αντιληφθεί τις συνθήκες που επικρατούσαν μέσα σε αυτό και συγκεκριμένα:

Τη στενότητα των χώρων και τις κακές συνθήκες που επικρατούσαν στα αμπάρια ενός κωπήλατου πλοίου.

Τις άθλιες και ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής που κυριαρχούσαν στους πάγκους  των σκλάβων κωπηλατών.

Τα τεράστια  αμπάρια των εμπορικών πλοίων που ήταν απαραίτητα για την μεταφορά μεγάλων ποσοτήτων εμπορευμάτων.

Τον εξοπλισμό στα καταστρώματα ενός ιστιοφόρου πολεμικού.

Την αυτονομία σε εφόδια που εξασφάλιζαν ένα όσο το δυνατόν ασφαλέστερο ταξίδι στους ωκεανούς τα τεράστια ποντοπόρα <<γαλιόνια>>

Τις ανέσεις  στις καμπίνες και τους χώρους των αξιωματικών.

Την πολυτέλεια και την υπερβολή στους χώρους των πλοίων αναψυχής.

αλλά και την στενότητα και τις άθλιες συνθήκες στους χώρους των απλών ναυτικών,

Τον  τρόπο και τα μέσα  μεταφοράς των προϊόντων και των εφοδίων.

Το πέρασμα από τους ασκούς στα πιθάρια και τους αμφορείς και στη συνέχεια στα σακιά, τα βαρέλια, τα ξύλινα κιβώτια, τα μπαούλα έως τα σύγχρονα τεράστια εμπορευματοκιβώτια.

Όλα αυτά βέβαια απαιτούν μια χρονοβόρα και κοπιαστική εργασία που υπερδιπλασιάζει πολλές φορές τον χρόνο κατασκευής ενός σκαριού, όμως θεωρώ ότι είναι αδιαμφισβήτητα απαραίτητες προϋποθέσεις για κάποιον που υπηρετεί τη τέχνη της μικροναυπηγικής.

Η οπτική επαφή με τα πλοία μιας ναυτικής συλλογής από την αρχαιότητα έως και τις ημέρες μας βοηθά τον θεατή να αντλήσει γνώσεις γύρω από την ναυτική Ιστορία και τη ναυπηγική εξέλιξη, το πέρασμα από τα κουπιά στα ιστία και στη συνέχεια στον ατμό.

Το εσωτερικό τους όμως οδηγεί τον επισκέπτη – θεατή σε ένα μαγευτικό ταξίδι στον μικρόκοσμο και την καθημερινότητα των ναυτικών, τους θρύλους και τις παραδόσεις των λαών της θάλασσας στο πέρασμα των αιώνων.

Τότε που  “ξύλινα σκαριά και ναύτες από ατσάλι όργωναν τις θάλασσες του κόσμου γράφοντας Ιστορία”.

ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΓΡΥΠΙΩΤΗΣ – ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΓΟΥΡΓΟΥΡΙΝΗΣ

Σε ένα τέτοιο ονειρικό ταξίδι θα περιπλανηθούμε σήμερα μέσα από την ιστοσελίδα μας .

Ένα ταξίδι στον εσωτερικό μικρόκοσμο ,ενός θρυλικού , χιλιό τραγουδισμένου σκαριού, πού επί τρείς αιώνες όργωνε την Μεσόγειο ,γράφοντας αιματοβαμμένες μα και θρυλικές σε κάποιες περιπτώσεις σελίδες της ναυτικής ιστορίας.

Ένα πλοίο σταθμό, στην ιστορία της πειρατείας.

Ένα σκαρί που ποτέ μέχρι σήμερα δεν έχει κατασκευαστεί αντίγραφό του.

Την περίφημη ΦΟΥΣΤΑ, το τρομακτικό για την δράση του σκαρί των πειρατών και των κουρσάρων της Μεσογείου.

Αυτό, αποτελεί την προσφορά της Μικροναυπηγικής στη ναυτική ιστορία.

Η αναβίωση πλοίων χαμένων στη λήθη του χρόνου.

Η επιλογή του συγκεκριμένου πλοίου για το άνοιγμα της ιστοσελίδας συμπίπτει με την συγγραφή ενός βιβλίου που αναφέρεται στον βίο και την πολιτεία ενός αρχοντογεννημένου Έλληνα κουρσάρου. Μέσα από τις σελίδες του θα ανοίξει για τον αναγνώστη ένα παράθυρο στον χρόνο, από όπου θα αντλήσει μοναδικές και απόλυτα τεκμηριωμένες γνώσεις για τους ληστές των θαλασσών, μα και τους ανιδιοτελείς αγωνιστές της λευτεριάς,  τα τρομερά σκαριά τους ,την δράση και τις λεηλασίες των πειρατών, το έργο και τον αγώνα των Ελλήνων θαλασσομάχων.

Η ΦΟΥΣΤΑ

Η Φούστα ήταν μία μικρή γαλέρα 14 έως 22 πάγκων, υπήρχαν και μικρότερες φούστες 10,12 και 13 πάγκων, τις οποίες συναντάμε σπάνια, κυρίως από τους πειρατές της Ρόδου και τους τούρκους πειρατές του Αργολικού κόλπου.

Οι φούστες των 22-23 πάγκων θεωρούνται βαριές φούστες, η μοναδική αναφορά που έχουμε για φούστα μεγαλύτερη των 23 πάγκων, είναι  το 1525 και  αφορά τουρκική φούστα της Αττάλειας με 26 πάγκους και πλήρωμα 163 τούρκων.

Ο τύπος της φούστας που κυριαρχεί στους πειρατικούς και κουρσάρικους στολίσκους είναι αυτός των 15-18 πάγκων.

Οι φούστες των 15-18 πάγκων είχαν δύο κωπηλάτες ανά κουπί που ήταν όλοι πολεμιστές και αποτελούσαν μέρος του «τσούρμου». Το δε πλήρωμά στο σύνολό του, αποτελείτο από 85 έως και 140 σε κάποιες περιπτώσεις «άνδρες του σπαθιού»

Την κινητήρια δύναμη του πλοίου αποτελούν τα κουπιά και τα μπράτσα των κωπηλατών του.

Διέθεταν πάντα, έναν  κυρίως ιστό με κεραία και ένα τεράστιο τριγωνικό  ιστίο ( Λατίνι ).

Το μικρό της εκτόπισμα ,της έδινε την δυνατότητα να προσορμίζεται σε μικρούς αβαθείς όρμους, όπου οι πολεμικές γαλέρες και τα βαριά ιστιοφόρα ήταν επικίνδυνο και σχεδόν αδύνατο να πλησιάσουν.

ΠΕΙΡΑΤΕΙΑ-ΚΟΥΡΣΟΣ-ΚΑΤΑΔΡΟΜΗ

Η πειρατεία, το κούρσος και η καταδρομή αποτελούσαν αναμφισβήτητα ενέργειες βίαιες και βάναυσες με διαφορετικούς στόχους και αποδέκτες η κάθε μία.

Η λεία αυτών των ενεργειών αυτών ήταν ποικίλη ανάλογη με τους σκοπούς του κάθε ενός.

Οι πειρατές αποσκοπούσαν στον πλουτισμό και το εύκολο κέρδος, για τους λόγους αυτούς και η λεία τους ήταν κυρίως τα πολύτιμα είδη και οι ανθρώπινες υπάρξεις.

Οι κουρσάροι στόχευαν σε οτιδήποτε μπορούσε να φέρει κέρδος στους ίδιους και τους «Ευγενείς» αφεντάδες τους.

Οι Έλληνες καταδρομείς κυρίως στην δολιοφθορά και την αποδυνάμωση των Οθωμανικών δυνάμεων, έστω και εάν αυτό συνέβαινε για λογαριασμό ξένων δυνάμεων.

Η ΛΕΙΑ

1) τα πολύτιμα μέταλλα ( χρυσός και ασήμι ) και οι πολύτιμοι λίθοι,

2) Πλούσιοι ευγενείς και άρχοντες από τους οποίους αποσπούσαν τεράστια ποσά για λύτρα.

3)  Απλοί καθημερινοί άνθρωποι του μόχθου, κυρίως γυναίκες και παιδιά ,που τους απέφεραν τεράστιο κέρδος στα σκλαβοπάζαρα της ανατολικής Μεσογείου και των ακτών της Μπαρμπαριάς, μα και άνδρες για τα κουπιά των πλοίων των μεγάλων ναυτικών δυνάμεων της εποχής.

4) Πολύτιμα υφάσματα, ακριβά εμπορεύματα ( μπαχαρικά, αλάτι, υαλικά, πορσελάνες, κα. ) υποζύγια, γεννήματα, ζωοτροφές.

5) Προμήθειες σε τροφή, νερό, ποτά, κουπιά, ξυλεία, σχοινιά, εργαλεία, ρουχισμό. Μαγειρικά σκεύη και ότι άλλο ήταν αναγκαίο για την επιβίωσή τους.

Είναι απίστευτος ο όγκος των πληροφοριών που μπορεί κάποιος να παραθέσει για την δράση και τις περιπέτειες αυτών των πλοίων και των πληρωμάτων τους, μα και το εικονογραφικό υλικό που διαθέτουμε πλέον μέσα από το μικροναυπηγιμένο αυτό  μοντέλο.

Οι λεζάντες των φωτογραφιών που αναρτήσαμε ,που αφορούν το εσωτερικό ,τα λάφυρα, τις προμήθειες και τα προϊόντα μεταφοράς του θρυλικού αυτού σκαριού,  ας γίνουν ξεναγοί σας στο πρώτο μέρος του φανταστικού αυτού ταξιδιού στα κύματα του κούρσους  και της περιπέτειας.

Με εκτίμηση,

Ευάγγελος Γρυπιώτης-Λεωνίδας Γουργουρίνης.

ΥΓ1. Fωτογραφία Ιορδάνης Κούσης φωτογραφικό αρχείο Ευάγγελου Γρυπιώτη

ΥΓ2. Ο πίνακας με τον Έλληνα κουρσάρο είναι έργο του ζωγράφου Κωνσταντίνου Νικέλη.

ΥΓ3.Το οικόσημο του Έλληνα κουρσάρου προέρχεται από μελέτη του κυρίου Ιώαννη Π. Βλαζάκη

ΥΓ4.Φωτογραφικό αρχείο Ευάγγελου Γρυπιώτη